Veerkracht: 'Je moet zelf kunnen kiezen wat voor jou werkt'

Hoe blijf je overeind als je werk te zwaar voelt? Met het project ‘Kiezen voor Veerkracht’ werk je aan veerkracht én meer werkplezier, samen met je team. IC-verpleegkundige Floor Esvelt zit in het onderzoeksteam en hielp mee om een praktische methode te ontwikkelen.

Als een patiënt overlijdt. Als de werkdruk enorm hoog is. Of als je privéleven overhoopligt door een scheiding of een ziek kind. Redenen genoeg om als zorgprofessional uit balans te raken. En als dat te lang duurt, kun je ziek worden – of zelfs een burn-out krijgen. De vraag is dan: hoe kom je weer ín balans, hoe veer je terug?

IC-verpleegkundige Floor Esvelt (46): “Vroeger zeiden werkgevers vaak: dat moet je zelf oplossen. Gelukkig beseffen ze nu dat het ook in hún belang is dat je overeind blijft.” Toch werkt het niet altijd als de werkgever bepaalt wat goed voor je is.

Zo kregen Floor en haar collega’s uit het Amsterdam UMC op de Dag van de Verpleging eens allemaal een boek over mindfulness. “Hartstikke lief bedoeld, maar lang niet iedereen heeft iets met mindfulness. De een ontspant van mediteren, de ander van koffiedrinken met een vriendin en weer een ander van sporten. Je moet zelf kunnen kiezen wat voor jou werkt. Dat is de kern van het project ‘Kiezen voor Veerkracht’: dat je zelf bepaalt hóe je aan je veerkracht werkt.”

Zeggenschap pakken

Tussen de tweede en derde coronagolf raakte Floor zelf uit balans. “Door alle stress die COVID op onze afdeling meebracht, liep ik op m’n tandvlees. Vroeger kreeg je een persoonlijk budget om aan jezelf te werken, maar dat was er helaas niet meer. Praten met mijn moeder gaf lucht, net als veel sporten en brood bakken. Ik had geluk dat ik niet uitviel, maar het had niet veel gescheeld.”

In die periode zat ze ook in de ethische commissie van het ziekenhuis. Daarin kwam de vraag op: hoe komen verpleegkundigen en verzorgenden weer in balans? “Dat raakte me meteen. Ik had net een master verpleegkundig onderzoek afgerond en was op zoek naar een goed onderwerp.”

De onderzoeksgroep van Floor kreeg subsidie van ZonMw. Zo kon de groep twee jaar onderzoek doen naar de veerkracht van verpleegkundigen en verzorgenden. En naar de zeggenschap die ze hierin kunnen pakken, oftewel: het recht om ergens over te beslissen.

De onderzoeksgroep ontwikkelde de methode ‘Kiezen voor Veerkracht’. Hiermee kunnen teams de ruimte nemen om hun veerkracht te versterken. Het uiteindelijke doel: dat verpleegkundigen en verzorgenden met plezier hun werk blijven doen. Én voorkomen dat ze uitvallen of het vak verlaten.

De-wat-wil-jij-verbeteren-race!

Met het stappenplan uit de methode kunnen teams zelf aan de slag. Je begint met onderzoeken waar een team behoefte aan heeft. Waar lopen teamleden tegenaan? Daarna kan het team de onderdelen bepalen waaraan het wil werken. Er zijn er zes: Balans en reflectie, Energie en gezondheid, Communicatie en team, Zeggenschap en invloed, Kennis en ontwikkeling en Humor en inspiratie. De aanpak geeft per onderwerp ideeën en manieren – interventies – waaruit het team kan kiezen.

Floor: “Stel, je werk valt je lichamelijk heel zwaar, dan kun je oplossingen kiezen uit het onderdeel Energie en gezondheid. Kan de sfeer in je team beter, dan kom je uit bij Humor en inspiratie. Sommige interventies zijn serieus en goed wetenschappelijk onderbouwd. Andere zijn luchtiger. Zoals ‘De-wat-wil-jij-verbeteren-race!’ of het ‘Regie op het rooster-spel’. Humor bevordert het werkplezier enorm.”

Niet alleen gratis

De interventies verschillen in prijs: sommige zijn gratis, andere niet. “Zelf dacht ik eerst dat alles gratis moest zijn”, zegt Floor. “Tot een verpleegkundige zei dat het niet mag lijken of instellingen geen geld aan ons mogen uitgeven. Het ziekenhuis wil immers dat wij gezond blijven. Daar was ik het helemaal mee eens.”

Het stappenplan wordt nu getest in een ziekenhuis, een verzorgingshuis en een hospice. Floor: “We willen dat de methode werkt voor zowel verpleegkundigen als verzorgenden. Eind dit jaar verwachten we de resultaten. Daarna willen we ‘Kiezen voor Veerkracht’ graag in het hele land aanbieden. Zo kunnen steeds meer teams in de zorg samen veerkrachtiger worden.”

Bron artikel: V&VN Magazine 2-2025 Tekst Annemarie van Dijk Beeld Bram Petraeus