Zorgverleners geen doelwit
Ziekenhuizen worden gebombardeerd. Zorgverleners worden aangevallen. Patiënten worden gedood, elke dag. Vorig jaar kwamen hierdoor meer zorgverleners om het leven dan ooit. Niet per ongeluk, maar vaak als gevolg van doelbewuste aanvallen. Medische zorg en humanitaire hulp in gewapende conflicten moet beter beschermd worden. Dat vraagt ook om acties vanuit de Nederlandse politiek, 10 politieke partijen hebben beloofd om dit initiatief van KNMG, V&VN, Rode Kruis en Artsen zonder Grenzen na de verkiezingen van 2025 te ondersteunen.
Het stembusakkoord
De politieke partijen die het stembusakkoord ondertekend hebben, beloven zich na de verkiezingen in te zetten om zorgverleners beter te beschermen. Het doel is om ervoor te zorgen dat Nederland een leidende rol neemt in de bescherming van medische zorg en humanitaire hulp wereldwijd door onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid van zorgverleners en humanitaire hulpverleners centraal te stellen in beleid.
Lees meer
In de Verdragen van Genève spraken landen af dat medische zorg – inclusief zorgverleners (waaronder artsen en verpleegkundigen), ziekenhuizen, patiënten, medische transporten (waaronder ambulancevervoer) en faciliteiten – een beschermde status heeft en geen doelwit mag zijn in situaties van gewapend conflict. Toegang tot medische hulp en zorg moet altijd gegarandeerd zijn, ongeacht de partijen in het conflict. Humanitaire hulpverlening vervult een cruciale rol in het redden van levens en het beschermen van mensen in conflictgebieden. Ook deze hulpverleners genieten bijzondere bescherming. Respect voor de onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid van zorgverleners en humanitaire hulpverleners is noodzakelijk om levensreddende hulp en zorg veilig en onbelemmerd te kunnen bieden.
Ruim vijfenzeventig jaar na het ondertekenen van de Verdragen van Genève staat die norm zwaar onder druk. Van Afghanistan tot Syrië, van Jemen tot Gaza, en van Oekraïne tot Soedan – waar inktzwarte records worden gebroken – zien medische en humanitaire organisaties dat hun faciliteiten en medewerkers worden aangevallen. Soms zelfs als doelbewust onderdeel van militaire strategieën. Volgens het WHO Surveillance System for Attacks on Healthcare werden in 2024 meer zorgverleners gedood dan ooit eerder geregistreerd, en in 2025 was dat aantal al overschreden in juli.
Aanvallen op medische voorzieningen en medewerkers blijven toenemen. Deze trend tast de grondbeginselen van medische en humanitaire zorg aan en vormt een existentiële bedreiging voor neutrale, onafhankelijke organisaties en personen die onpartijdig en belangeloos zorg en hulp verlenen waarop talloze slachtoffers van conflicten zijn aangewezen.
Nederland is het gastland van het Internationaal Strafhof, het Permanent Hof van Arbitrage en het Internationaal Gerechtshof, alle gevestigd in Den Haag – Stad van Vrede en Recht. Bovendien verplicht artikel 90 van de Grondwet de regering om de internationale rechtsorde te bevorderen. Dat schept verantwoordelijkheden én verplichtingen.
Die verantwoordelijkheden en verplichtingen zijn concreet en urgent: zorgverleners (waaronder artsen en verpleegkundigen) en humanitaire hulpverleners wereldwijd staan in de frontlinie van vele crises. Zij riskeren hun leven om dat van anderen te redden. Zij hebben politieke steun nodig. Een gezamenlijk stembusakkoord biedt politieke partijen de kans om te laten zien dat zij deze verplichtingen erkennen en daarvoor verantwoordelijkheid willen dragen.
Ondertekenaars stembusakkoord zorgverleners geen doelwit
“Hulpverleners gaan daar waar mensen op hun kwetsbaarst zijn, onbaatzuchtig, medemenselijk en onmisbaar. Daarom teken ik dit stembusakkoord”
“Ik teken omdat we moeten blijven opkomen voor het (humanitair) oorlogsrecht. Hulpverleners moeten hun werk veilig kunnen doen. Iedereen moet voldoende toegang hebben tot humanitaire hulp. Dat is steeds minder vanzelfsprekend in conflicten wereldwijd en juist daarom moeten Nederland en de internationale gemeenschap er pal voor staan.”
“Ziekenhuizen en hulpverleners mogen nooit een doelwit zijn. In een wereld waarin zelfs zorg en hulp onder vuur liggen, mag Nederland nooit toekijken. Met dit stembusakkoord kiezen wij bewust voor menselijkheid en internationale rechtvaardigheid. Want wie artsen, verpleegkundigen en hulpverleners aanvalt, valt onze hele samenleving aan. D66 kiest voor de bescherming van zorg, altijd en overal. En voor een wereld waarin het internationaal recht niet een luxe is, maar een vanzelfsprekendheid.”
"Ik teken dit stembusakkoord omdat ik wil dat iedere hulpverlener veilig mensen kan helpen"
“In een wereld waar dictators oprukken en het internationaal recht met voeten wordt getreden, mogen we niet passief toekijken. Het is tijd voor een krachtige Nederlandse politiek die hulp- en zorgverleners in conflictgebieden beschermt. Dat is onze plicht. Daarvoor zal ik mij altijd inzetten.”
”Ik teken dit stembusakkoord omdat wij, als een van de rijkste landen ter wereld, medische en humanitaire hulp kunnen en horen te bieden aan mensen en dieren in conflictgebieden. Hoe je met de meest kwetsbare leden van de samenleving omgaat is tekenend en de Partij voor de Dieren zal altijd voor hen opkomen."
‘‘Ik teken dit stembusakkoord omdat de SGP staat voor bescherming van kwetsbare mensen, ook in oorlogstijd. Medische zorg en humanitaire hulp moeten altijd gerespecteerd worden.’’
Ik teken dit stembusakkoord omdat de SP opstaat voor de veiligheid van hulpverleners. Als hulpverleners niet veilig hun werk kunnen doen wordt humanitaire hulp onmogelijk, terwijl dat nodig is om zoveel mensen een kans te geven om te kunnen overleven. De afgelopen jaren zien we doelbewuste aanvallen op hulpverleners steeds meer toenemen. Dat is een absoluut onacceptabel dieptepunt en de internationale gemeenschap, ook Nederland, moet alles doen om ervoor te zorgen dat hulpverleners veilig en ongehinderd hun werk kunnen blijven doen. Een rood kruis mag nooit een schietschijf zijn. Supersociaal betekent internationale solidariteit.
“Medische zorg en humanitaire hulp mogen nooit een doelwit zijn, daarom teken ik dit stembusakkoord. Met dit akkoord beloof ik me hard te maken voor de mensen die deze zorg leveren en zo hard nodig zijn in oorlogsgebieden. De aanvallen die we zagen in Gaza, mogen nooit meer gebeuren, iedereen heeft recht op zorg en hulp.”
"Ik teken dit stembusakkoord namens de VVD omdat wij vinden dat hulpverleners, waar ook ter wereld, hun werk veilig en vrij moeten kunnen doen. Zij die hun leven wagen om anderen te helpen, verdienen bescherming en steun."
"Artsen en hulpverleners in conflictgebieden verdienen onze steun. Ze redden levens. We moeten respect blijven hebben voor de onpartijdige, neutrale en onafhankelijke zorgverleners die met gevaar voor eigen leven noodzakelijk werk doen."
Veelgestelde vragen
Een stembusakkoord is een soort belofte die politieke partijen vóór de verkiezingen doen. Het is een manier om nu al te laten zien dat ze betere bescherming voor zorgverleners belangrijk vinden en beloven zich hier na de verkiezingen voor in te zetten.
Het is nog nooit zo gevaarlijk geweest om hulpverlener te zijn. Artsen, verpleegkundigen, ambulancepersoneel en hulpverleners mogen nooit doelwit zijn, maar worden steeds vaker aangevallen of belemmerd. Tegelijkertijd wordt de toegang tot zorg voor patiënten ernstig beperkt. Ambulances worden tegengehouden, ziekenhuizen vernietigd, medicijnen zijn onbereikbaar. Met dit stembusakkoord vragen de initiatiefnemers politieke steun voor het handhaven van het humanitair oorlogsrecht én voor het garanderen van ongehinderde toegang tot medische zorg, waar ook ter wereld.
2025 is hard op weg om het dodelijkste jaar ooit te worden, voor zorgverleners in conflictgebieden. De WHO (World Health Organisation) houdt een lijst bij met geweld tegen zorgverleners. In 2025 hebben er tot nu toe 1060 aanvallen op zorgverleners en patiënten plaatsgevonden. Hierbij zijn ten minste 1243 doden gevallen. Het aantal zorgverleners dat overleden is tijdens hun werk in conflictgebieden is nu al hoger dan recordjaar 2024. Je kunt deze lijst zelf bekijken via deze link.
Nederland moet een leidende rol moet nemen in de toegang tot- en bescherming van medische zorg en humanitaire hulp. 2024 was het dodelijkste jaar voor hulpverleners en 2025 koerst af op een tragisch record. Om ons werk veilig te kunnen doen, hebben we de politiek nodig. Met deze handtekening zeggen politici toe om zich in een volgend kabinet onvoorwaardelijk in te zetten voor de bescherming van medische zorg en humanitaire hulp wereldwijd. Zodat zorgverleners veilig hun werk kunnen doen. Daarnaast zeggen ze toe om consequent partijen ter verantwoording te roepen die humanitaire hulp belemmeren en zorgverleners of ziekenhuizen aanvallen. Dat gebeurt volgens de initiatiefnemers nu onvoldoende.
Initiatiefnemers stembusakkoord zorgverleners geen doelwit
