Groene tips van V&VN
Duurzame zorg begint bij kleine, bewuste keuzes in het dagelijks werk. Om hierbij te helpen, heeft V&VN een aantal praktische groene tips verzameld. Sommige tips lijken misschien klein, maar maken toch een groot verschil. De R-ladder helpt je daarbij: die laat zien welke keuzes de meeste impact hebben. Alle groene tips op deze pagina zijn te plaatsen op de R-ladder, zodat je eenvoudig inzicht krijgt in hun effect op verspilling, energie en kosten.
De R-ladder: inzicht in de impact van jouw keuzes
De R-ladder laat zien hoe je met materialen, werkprocessen en energie steeds slimmer en duurzamer kunt omgaan. De ladder bestaat uit 10 niveaus: van Refuse (weigeren van onnodige spullen of handelingen) tot Recover (energie of grondstoffen terugwinnen uit afval). Hoe hoger een maatregel op de ladder staat, hoe groter de impact: je voorkomt verspilling, bespaart tijd en kosten en verkleint de milieubelasting.
Bij elke groene tip staat vermeld hoe hoog de maatregel op de R-ladder staat.
Een vergrote versie van de afbeelding vind je hier.
De Groene tips
R-ladder 1: Refuse
In de zorg worden dagelijks enorme aantallen handschoenen gebruikt. Vaak zijn ze onmisbaar, maar ze zijn lang niet altijd nodig. Het productieproces van handschoenen vraagt veel energie en water, en gebruikte handschoenen worden altijd als medisch afval verbrand.
Wanneer wel / wanneer niet
Gebruik handschoenen alleen bij:
- contact met bloed
- contact met lichaamsvochten
- contact met slijmvliezen of niet-intacte huid
- overdracht van micro-organismen
- klaarmaken van medicatie
- het aanhangen van bloed of chemo
Wat levert het op?
- Minder CO₂-uitstoot en waterverbruik bij productie
- Minder medisch afval dat verbrand moet worden
- Efficiënter en doelmatiger gebruik van materialen
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT, GGZ, GGD, VG
Deze groene tip is aangeleverd door VHIG. Klik hier voor meer informatie.
In zorginstellingen ontstaat dagelijks veel GFT-afval: van etensresten en schillen tot klein tuinafval. Dit is geen restafval, maar een waardevolle grondstof.
Zo kan het ook
- Scheid GFT-afval van het restafval.
- Laat het verwerken tot compost voor landbouwgrond, tuinen en openbaar groen.
Wat levert het op?
- Minder restafval dat verbrand moet worden
- Meer hergebruik van waardevolle grondstoffen
- Bijdrage aan een circulaire zorgsector
Zorgsectoren: verpleeghuis, VG, GGZ
Deze groene tip is aangeleverd door Eleos. Klik hier voor meer informatie.
R-ladder 1: Refuse
Dagelijks worden in de zorg duizenden plastic medicatiecupjes gebruikt, terwijl dat niet altijd nodig is.
Wanneer wel / wanneer niet
- Medicatie kan vaak rechtstreeks uit de strip of verpakking met een glaasje water worden aangereikt.
- Gebruik een cupje alleen als dat echt nodig is, bijvoorbeeld bij vloeibare medicatie.
Wat levert het op?
- Minder plastic afval
- Minder CO₂-uitstoot door verbranding
- Kostenbesparing op materialen
- Minder baxterrollen nodig
Zorgsectoren: ziekenhuis, verpleeghuis, VG, GGZ
Deze groene tip is aangeleverd door Groot Hoogwaak.
Veel gesloten chirurgische wonden worden langer afgedekt dan nodig, uit voorzorg of geruststelling. Uit onderzoek en richtlijnen blijkt echter dat een niet-lekkende, gesloten wond na 24–48 uur geen verband meer nodig heeft.
Wanneer wel / wanneer niet
- Verband verwijderen na 24–48 uur bij een gesloten wond die droog is en niet lekt.
- Verband alleen laten zitten als de wond nog lekt of als er een medische reden is.
Wat levert het op?
- Minder onnodig gebruik van verbandmateriaal
- Besparing in tijd en kosten
- Even veilig voor de zorgvrager: geen hoger risico op infecties
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT
Deze groene tip is aangeleverd door Thebe. Meer informatie vind je hier.
Paracetamol is wereldwijd de meest gebruikte pijnstiller. Maar de manier waarop je het toedient, maakt een groot verschil voor milieu en materiaalgebruik. Tabletten zijn het eenvoudigst: ze kosten weinig, geven nauwelijks afval en werken goed.
Wanneer wel / wanneer niet
- Kies tabletten als eerste keus.
- Gebruik een infuus, zetpil of sonde alleen als tabletten niet mogelijk zijn.
Wat levert het op?
- Minder materiaalgebruik en afval
- Lagere CO₂-uitstoot
- Doelmatige zorg, zonder concessies aan kwaliteit
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT
Deze groene tip is aangeleverd door Erasmus MC. Klik hier voor meer informatie.
Volgens de nieuwste richtlijnen hoeft het inbrengen van blaaskatheters niet meer steriel te gebeuren, maar schoon. Dit is minstens even veilig voor de zorgvrager en scheelt veel materialen, tijd en kosten.
Wanneer wel / wanneer niet
- Breng katheters schoon in, tenzij er een medische reden is om steriel te werken.
- Raadpleeg altijd de actuele SRI-richtlijnen.
Wat levert het op?
- Net zo veilig als steriel inbrengen → geen hoger infectierisico
- Minder materialen en tijd nodig → efficiëntere zorg
- Minder afval en CO₂-uitstoot
Voorbeeld: in het Radboudumc leverde de overstap naar schoon inbrengen een besparing op van ongeveer € 60.000 per jaar en ruim 2.000 kilo minder afval.
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT
Deze groene tip is aangeleverd door Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI). Klik hier voor meer informatie.
R-ladder 1: Refuse
Na een injectie of vaccinatie automatisch een pleister plakken lijkt vanzelfsprekend, maar vaak stopt het bloeden vanzelf en is een pleister overbodig.
Wanneer wel / wanneer niet
- Plak een pleister alleen als het bloeden niet vanzelf stopt.
- Laat de pleister achterwege bij kleine prikken of vaccinaties zonder bloeding.
Wat levert het op?
- Minder onnodig materiaalgebruik
- Lagere kosten
- Aanzienlijk minder CO₂-uitstoot, water- en landgebruik
Voorbeeld: GGD Amsterdam koopt jaarlijks bijna 250.000 pleisters in. De productie daarvan veroorzaakt:
- ongeveer 550 ton CO₂-uitstoot
- gebruik van 44 voetbalvelden aan land
- verbruik van 88 olympische zwembaden vol zoetwater
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT, GGZ, GGD, VG
Deze groene tip is aangeleverd door GGD Amsterdam.
R-ladder 2: Reduce
Volgens de nieuwste inzichten kan een comfortkatheterzak veilig 7 tot 10 dagen gebruikt worden. Vervangen is alleen nodig bij een duidelijke medische reden, zoals lekkage of vervuiling.
Wanneer wel / wanneer niet
- Gebruik langer: Vervang de katheterzak pas na 7–10 dagen, tenzij er problemen zijn.
- Vervang direct bij lekkage, vervuiling of andere medische redenen.
Raadpleeg altijd de actuele richtlijnen.
Wat levert het op?
- Minder infectierisico → veiliger voor de zorgvrager
- Efficiëntere inzet van zorgtijd → meer aandacht voor zorgvragers
- Minder plastic afval en lagere kosten → duurzamere zorg
- Meer comfort voor de zorgvrager
Voorbeeld: bij Thebe leidde de overstap naar langer gebruik van katheterzakken tot:
- 75% minder plastic opvangzakken → jaarlijkse besparing van € 70.000
- Minder blaaskrampen en lager infectierisico
- Mogelijke landelijke winst: 300.000 uur extra zorgcapaciteit
Zorgsectoren: ziekenhuis, VVT
Deze groene tip is aangeleverd door Thebe. Bekijk de korte video of lees het artikel in Zorgvisie van Thebe.
Samen maken we de zorg beter. Word lid!
Wij zijn de verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten van Nederland. Verenigd in V&VN zetten we ons in voor (kennis)ontwikkeling en het versterken en positioneren van onze beroepen. Wil jij zeggenschap over jouw vak? Sluit je dan bij V&VN aan! Met ruim 100.000 leden vormen we één krachtige stem. Van de werkvloer tot in politiek Den Haag.
