Naastenhulp in het ziekenhuis: 'Zullen we het samen doen?'

Familieleden komen niet meer alleen op bezoek in het ziekenhuis. Ze komen ook helpen. Het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht en Nieuwegein maakt sinds kort gebruik van deze extra hulp. Verpleegkundige Nienke Grapendaal (26): “We vormen samen een zorgteam. Dat maakt de zorg beter én persoonlijker.”

Er hangen posters in de ziekenhuiskamers: ‘Zullen we het samen doen?’ Sinds juni dit jaar helpen in het St. Antonius Ziekenhuis naasten van patiënten mee in de zorg.

Hard nodig, vertelt longverpleegkundige Nienke Grapendaal (26), projectleider voor hybride zorg. “We krijgen steeds meer patiënten die veel zorg nodig hebben. Een van de oplossingen voor het personeelstekort is hulp van naasten: partners of kinderen, maar ook buren of goede vrienden. Zo houden wij als verpleegkundigen meer tijd over voor andere dingen, zoals psychosociale zorg.”

Het idee is simpel: naasten krijgen een uitnodiging om te helpen bij het wassen, eten geven of medicijnen innemen. Ze doen dit als ze dat zelf willen. Tijdens de anamnese vragen verpleegkundigen standaard wat een naaste zou kunnen betekenen.

Sneller herstel

Naasten zijn niet alleen meer op bezoek. Nienke: “Nu voelen ze zich vrij om iets te doen. Dat we ruimere bezoektijden hebben, maakt dat makkelijker.” Ze oefenen eerst met een verpleegkundige. Bijvoorbeeld: hoe ondersteun je iemand zonder jezelf te belasten? “Ze brengen zelf ook vaak praktische kennis mee. We hadden een patiënt die halfzijdig verlamd was. Zijn partner wist precies hoe ze hem moest ondersteunen.”

Er komt meer regie bij de patiënt te liggen – en dat is goed, vindt Nienke. “Wij douchen patiënten vaak ’s ochtends, omdat er dan meer personeel is. Maar doucht iemand liever ’s avonds en een partner kan helpen? Prima. En als een vertrouwd persoon helpt bij eten of wassen, zie je dat patiënten zich prettiger voelen. Dat helpt bij hun herstel.”

De samenwerking met familie maakt de zorg gelijkwaardiger. Nienke: “Het is niet meer: wij bepalen alles en jullie kijken toe. Ieder doet het vanuit de eigen rol en ervaring. Zo vormen we samen een zorgteam. Dat maakt de zorg beter. Het is superfijn als je weet dat er iemand komt helpen. Je kunt je taken anders indelen. We laten naasten altijd weten dat we in de buurt zijn. Wel moeten we een deel van de zorg loslaten. Erop vertrouwen dat het goedkomt. Dat is even wennen.”

Winst

Het is nog niet bekend hoeveel tijd voor verpleegkundigen het project oplevert, zegt Nienke. “Maar het voelt nu al als winst: voor de patiënt, voor de naaste én voor ons.”

Bron artikel: V&VN Magazine 3-2025 Tekst: Annemarie van Dijk | Beeld: Simon Lenskens