Formele en informele zorg: samen sterk, maar niet vanzelfsprekend

In mijn werk als coördinerend verzorgende IG in de ouderenzorg zie ik dagelijks hoe belangrijk het samenspel is tussen formele en informele zorg. Tussen professionals die werken met kennis, structuur en verantwoordelijkheden en mantelzorgers die met liefde, loyaliteit en vaak grenzeloze inzet zorgen voor een naaste. Maar als zorgverlener én als zogenoemde brus – een broer of zus van iemand met een beperking – zie ik ook dat we in Nederland een grens aan het overschrijden zijn. Een grens tussen wat mensen willen doen en wat ze moeten doen. 

Ik ben een brus. Al mijn hele leven. Ik heb van dichtbij gezien wat het betekent als je zus met een beperking intensieve zorg nodig heeft. Ik weet wat het doet met een gezin, met vrije tijd, met je blik op de wereld. Dat is geen uurtje extra op de dinsdagavond. Of iets wat je er even bij doet. Dat is liefde in de puurste vorm – maar ook een voortdurende belasting, die je leven mede bepaalt.

En nee, dat maakt mij nog geen mantelzorger. Ik ben een verwant. Familie. Net als in de ouderenzorg: een dochter die haar moeder opzoekt in het verpleeghuis, is er als kind – niet als collega. Maar steeds vaker wordt gedaan alsof iedere verwant automatisch een mantelzorger is. En dus verantwoordelijk. En dus beschikbaar.

Zorg is maatwerk, geen eenheidsworst

De zorg kent verschillende takken. Wat werkt in de gehandicaptenzorg, werkt niet per se in de ouderenzorg. En andersom. Iedere doelgroep, iedere situatie vraagt om maatwerk. Om afstemming. Om samenwerking. Maar wat we nu zien, is dat het onderscheid tussen professioneel en informeel vervaagt – en dat verwanten automatisch worden ingeschakeld als oplossing. Zonder rekening te houden met draagkracht, thuissituatie of emotionele belasting.

Tijd voor échte waardering

Ik geloof in samenwerken. In goede afstemming tussen formele en informele zorg. In het elkaar aanvullen en versterken. Maar dan wel vanuit gelijkwaardigheid. Niet vanuit de gedachte dat zorg vanzelfsprekend is als je van iemand houdt.

Willen we dat mantelzorg houdbaar blijft, dan moeten we ophouden met romantiseren en beginnen met organiseren. Regel respijtzorg. Ondersteun gezinnen. Kijk naar draagkracht. Bied ruimte voor rouw, verwerking en balans.

Zorg is geen bijzaak. Mantelzorg is geen sluitpost. En de werk-privé-balans? Die willen we toch echt zelf blijven bepalen.