Jong, vrouw en zorgverlener: over mannen wassen en grenzen durven aangeven

Laatst zag ik een aflevering van de documentaireserie Zorgen op tv. Een jonge vrouw in de wijkverpleging vertelde dat ze niet alleen naar een cliënt wilde omdat het vies was in huis. En mannen wassen? Dat ging ze ook niet doen. Hoe anders heb ik dat als achttienjarige ervaren!

Even later keek ik naar het tv-programma Andere Tijden. Dat ging dit keer over de ‘zusterflat’. Ook daarin kwam het heikele onderwerp terug: het wassen van het mannelijk geslachtsdeel. De leerling-verpleegkundige deed gewoon wat er van haar werd verwacht.

Die beelden brachten me terug naar mijn eigen begin in de zorg. Ik was achttien, net begonnen aan een stage in een verpleeghuis en woonde ook in een zusterflat. De wereld lag voor mijn gevoel aan mijn voeten. 

Gedragsproblemen

Tijdens een gesprek met mijn werkbegeleidster gaf ik eerlijk aan dat ik het spannend vond om mannen te wassen, zeker omdat deze mannen gedragsproblemen hadden. Had ik dat maar nooit gezegd…

De volgende ochtenddienst 'mocht' ik alle mannen op de afdeling wassen. Geen overleg, geen begeleiding, geen ruimte om mijn grenzen aan te geven. En ik, jong en onzeker, durfde geen nee te zeggen.

Ik voelde me niet gehoord en niet veilig en heb heel wat uurtjes huilend doorgebracht bij mijn mentor. Tot overmaat van ramp kreeg ik ook nog eens een onvoldoende beoordeling van mijn werkbegeleidster. Alles wat ik deed was zogenaamd fout, behalve dat ik goed was voor de bewoners. Ik zei toen nog naïef: “Maar ik ben toch hier voor de bewoners?”

Op de volgende afdeling werd ik gelukkig warm ontvangen, met begrip en steun. Maar het leed was al geschied. Ik verliet de zorg.

Grenzen verkennen

Jaren later keerde ik toch terug. De zorg zit in mijn hart, maar die eerste ervaring draag ik nog steeds met me mee. Daarom ben ik nu extra zuinig op stagiaires, leerlingen en collega’s. We moeten ze de ruimte geven om te groeien, hun grenzen te verkennen en fouten te maken. Niemand zou zich onveilig moeten voelen omdat ze eerlijk zijn over wat ze spannend vinden.

Dus ja, soms moet je als jonge vrouwelijke zorgverlener een man wassen (en als mannelijke zorgverlener een vrouw wassen). Maar laten we vooral zorgen voor openheid, veiligheid en respect – voor onze cliënten én voor elkaar. Want zij zijn de toekomst. En daar moeten we goed voor zorgen.