De kunst van zorgen zonder jezelf te verliezen

In de palliatieve en terminale zorg ervaren we iedere dag de kwetsbaarheid van het leven. We zijn getuige van afscheid, verdriet, maar ook van liefdevolle momenten en verbinding. Het is een voorrecht om in die laatste fase van iemands leven nabij te mogen zijn. Tegelijkertijd vraagt dit intensieve werk veel van ons als professionals.

Zorgen voor mensen in hun laatste levensfase raakt ons diep. We vangen tranen op, zijn stil bij het afscheid en proberen ruimte te maken voor de emoties van naasten. Maar waar laten wij zelf onze emoties? Het risico is groot dat we ‘professioneel’ blijven en onze eigen gevoelens parkeren. Op de lange termijn kan dit leiden tot vermoeidheid, morele stress of zelfs uitval.

In een sector waar de patiënt/cliënt/bewoner altijd op de eerste plaats komt, voelt het soms bijna egoïstisch om aandacht te vragen voor jezelf. Toch is zelfzorg geen luxe, maar een voorwaarde om duurzaam goede zorg te kunnen blijven geven. Pas wanneer wij stevig staan, kunnen we anderen dragen. 

In ons werk worden we regelmatig geconfronteerd met situaties die emotioneel zwaar kunnen zijn. Het is daarom belangrijk dat we oog hebben voor manieren om hiermee om te gaan en elkaar te ondersteunen.

Reflectie en intervisie

Ruimte nemen om ervaringen te delen en samen betekenis te geven aan moeilijke situaties is van groot belang. Intervisie, begeleid door een betrokken en professionele intervisiebegeleider, biedt die mogelijkheid en helpt om ervaringen om te zetten in waardevolle inzichten.

Rituelen

Een kort moment van stilstaan na een overlijden kan helpen om los te laten. Binnen onze organisatie organiseren we twee keer per jaar een herdenkingsbijeenkomst voor de nabestaanden van overleden cliënten. Deze bijeenkomsten zijn niet alleen waardevol voor de nabestaanden, maar geven ook collega’s ruimte om stil te staan bij de vele overlijdens waarmee zij in hun werk te maken krijgen.

Grenzen bewaken

Soms is ‘nee’ zeggen de meest professionele keuze. Dat kan verschillende vormen aannemen: nee tegen een extra dienst, nee tegen een bepaalde zorgvraag of nee tegen het terugkomen voor een vergadering. Juist door onze grenzen te bewaken, kunnen we duurzaam inzetbaar blijven.

Herstel zoeken buiten het werk

Iedereen heeft zijn eigen manier om op te laden. Voor de een is dat muziek of beweging, voor de ander de natuur of juist stilte. Het bewust zoeken van herstelmomenten helpt om balans te houden.

Ondersteuning vragen

Het is normaal dat ook wij soms begeleiding of een luisterend oor nodig hebben. Dat kan bijvoorbeeld in een gesprek met een geestelijk begeleider. Het erkennen van die behoefte maakt ons niet minder professioneel, maar juist sterker. Door samen stil te staan bij deze manieren van zorg voor onszelf en elkaar, bouwen we aan een gezonde en veerkrachtige werkomgeving.

Als vakgroepmanager en wijkverpleegkundige zie ik het als mijn taak om een cultuur te creëren waarin zelfzorg bespreekbaar is. Niet als zwakte, maar als kracht. Wanneer we oog hebben voor elkaar, kunnen we het werk met meer draagkracht en voldoening blijven doen.

Laten we daarom niet alleen zorgen voor onze patiënten en hun naasten, maar óók voor onszelf en elkaar. Want goede palliatieve terminale zorg begint bij gezonde, betrokken professionals.