Verkiezingen 2025: zo willen politieke partijen de zorg aantrekkelijker maken

Als GroenLinks-PvdA staan we voor de zorg. Waar partijen als VVD, CDA, D66 en JA21 keihard willen bezuinigen op de zorg, kiezen wij voor forse investeringen. Wij willen het werken in de zorg aantrekkelijker maken door te zorgen voor fatsoenlijke lonen, goede en sociaal veilige werkomstandigheden en meer zeggenschap voor zorgmedewerkers. Als we de zorg op een andere manier organiseren, hoeven medewerkers minder tijd te besteden aan administratie. Dat verlaagt de werkdruk en geeft de zorgmedewerkers meer tijd om daadwerkelijk zorg te verlenen. Door deze verbeteringen willen we het beroep aantrekkelijker maken voor nieuwe instromers. Want goede zorg valt of staat met voldoende zorgmedewerkers. Ook investeren we in opleidingen, praktijkbegeleiding en stageplekken, zo willen we een doorlopende leerlijn van mbo tot master.

We willen het vak aantrekkelijker maken. Daarom zorgen we ervoor dat verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten hun tijd kunnen besteden aan waar zij het best in zijn: zorgen voor hun patiënt of cliënt. Dat betekent meer vertrouwen in de deskundigheid van de zorgprofessional, minder onnodige administratie en meer ruimte om het werk zelf in te delen. Naast ruimte voor een meerurenbonus (zie ook het antwoord op vraag 3) zorgen we voor een veilige werkplek. Een taakstrafverbod voor agressie tegen zorgverleners is daar een voorbeeld van. Dit alles maakt het werk aantrekkelijk voor nieuwe studenten én zijinstromers.

Allereerst wil NSC het beroep van verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist aantrekkelijker maken. Dat betekent: meer werkplezier, meer zeggenschap en meer regelruimte.

Instromen in de zorg moet eenvoudiger worden. Wij willen dat er meer gebruik gemaakt wordt van deelcertificaten en vrijstellingen voor mensen met kennis en ervaring op andere gebieden.

Daarnaast willen wij een deel van het geld voor Defensie inzetten voor de opleiding van jonge zorgreservisten. Jongeren kunnen zo via een korte opleiding kennismaken met het werk in de zorg. Op deze manier willen wij dat een deel van hen blijvend kiest voor een vaste baan in de zorg.

D66 wil dat de zorg weer een beroep van trots wordt. D66 wil een vergoeding voor verpleegkundigen in opleiding introduceren, zowel voor het mbo als het hbo. Ook richten we een nieuw stagefonds op, waardoor er genoeg stageplekken zijn met voldoende begeleiding. We belonen stages eerlijk en maken zorgopleidingen moderner en meer gericht op de huidige praktijk. Daarnaast willen we minder administratie, en meer tijd voor mensen.

Door innovatie en scholing krijgen zorgverleners weer de kans om te doen waar ze goed in zijn: zorgen. Zo zorgen we dat er meer jongeren én zij-instromers kiezen voor dit prachtige, onmisbare vak. Daarnaast zet D66 sterker in op preventie, reablement en het vergroten van de eigen regie van de patiënt. Door zorg te organiseren rondom wat mensen wél kunnen, versterken we hun zelfstandigheid en voorkomen we onnodige zorg. Zo blijft de zorg menselijk én houdbaar.

BBB wil het werk in de zorg aantrekkelijker maken door meer vertrouwen in de zorgprofessional, meer zeggenschap over roosters en werktijden en minder administratieve lasten. We investeren in regionale opleidingsplekken en stages. BBB had ook een amendement ingediend om geld vrij te maken voor een landelijke publiekscampagne die mensen enthousiasmeert voor een loopbaan in de zorg. Helaas is dit amendement verworpen, maar de inzet blijft: een eerlijke en inspirerende benadering van zorgwerk.

Het prachtige werk in de zorg wordt al een stuk aantrekkelijker door minder administratie en meer zeggenschap en vertrouwen in zorgverleners – zeggenschap over hoe de zorg wordt gegeven en over het werkrooster. Ook een fatsoenlijke beloning hoort daarbij, er is nog steeds een loonkloof tussen de zorg en andere beroepen. Dat is onbegrijpelijk! Dat moet Den Haag oplossen. Ook wordt er vanuit de landelijke politiek helemaal niet ingezet op werving van zorgverleners. Wij willen een stimulerende landelijke wervingscampagne voor de zorg. Als het voor defensie met succes wordt gedaan, waarom dan niet voor de zorg?  

DENK wil de zorg weer aantrekkelijk maken door hogere salarissen, minder werkdruk en meer waardering. We investeren in opleidingstrajecten, omscholing en stagegaranties om nieuwe mensen aan te trekken. We moeten trots zijn op onze helden in de zorg en dat als overheid ook laten zien. 

Om het starten in de zorg aantrekkelijker te maken moeten we onder andere mensen in opleiding voldoende vergoeding geven. Werkgevers worden verplicht een stagevergoeding te betalen aan hun stagiairs van minimaal 500 euro per maand bij een stage in voltijd en naar rato bij deeltijd. Dit geldt voor zowel mbo-, hbo-, als wo-studenten. Werken in de zorg vraagt veel, we willen dat instromers zich niet druk hoeven te maken over hun financiën. We zorgen er ook voor dat mensen die in de zorg werken een eerlijk loon krijgen, een vast contract of stabiel inkomen, en meer inspraak over hun werkzaamheden. 

De SGP wil werken in de zorg aantrekkelijker maken door lonen te verhogen en te investeren in na- en bijscholing. Ook moet er worden gezorgd voor structurele financiering van stages en vakopleidingen en flexibel opleiden. Bekwaamheid gaat boven bevoegdheid. De SGP wil sturen op doelvoorschriften in plaats van resultaatseisen.

Als spil van het zorgstelsel verdienen zorgverleners meer zeggenschap in hun werk. GroenLinks–PvdA wil dat zorgprofessionals weer regie krijgen over hun werk en werktijden of ze nu in de wijk, thuiszorg, gehandicaptenzorg, ouderenzorg, ggz of ziekenhuiszorg werken. We pleiten voor meer zeggenschap, minder regeldruk en versterking van professionele autonomie. We investeren in meer collega’s, zodat de werkdruk omlaaggaat en de balans tussen werk en privé verbetert.

Ook willen we meer loopbaanperspectief, scholing en doorgroeimogelijkheden. Werken in de zorg moet fysiek en mentaal vol te houden zijn. Door vaste contracten, goede roosters en gezonde werkcultuur willen we voorkomen dat mensen uitvallen of overstappen naar andere sectoren. Ook willen we de loonkloof dichten tussen de zorg en andere sectoren. We investeren in zorgpersoneel en hun opleidingen, salaris en werkomstandigheden en zetten in op de verhoging van zorglonen en lage- en middeninkomens via een bestuurlijk akkoord.

Vertrekkers uit de zorg geven aan dat er verschillende redenen zijn om elders te gaan werken. Ze missen vooral de professionele autonomie. Dat vraagt vertrouwen in zorgmedewerkers: ruimte voor zelfstandige afwegingen en minder onnodige controle en administratie. Daarnaast blijkt de hoge werkdruk een grote reden voor zorgverleners om de zorg te verlaten. Daarom willen we deze nu echt omlaag brengen, net zoals we dat voor ondernemers doen. Daarbij moet er bij het maken van het rooster voorrang worden gegeven aan de medewerkers in loondienst. Taakdelegatie moet serieus een kans worden geven. Zzp’ers zijn er primair als flexibele schil, vooral voor ‘ziek, piek en uniek’.

NSC wil dat zorgprofessionals de ruimte en waardering krijgen die zij verdienen. We willen de bureaucratie drastisch terugdringen. Meer eigen professionele verantwoordelijkheid en minder controle van buitenaf.

We willen dat zorgorganisaties actief werken aan goed werkgeverschap. Dit betekent beter luisteren naar de wensen van zorgprofessionals, rekening houden met de roosters, kinderopvang tijdens diensten en gratis parkeergelegenheid.

Meer geld moet beschikbaar zijn voor het volgen van een vervolgopleiding. Nu gaat er tien keer zoveel opleidingsbudget naar medisch specialisten als naar verpleegkundigen. Die ongelijkheid moet worden hersteld. Zo krijgen zorgprofessionals meer kansen en toekomstperspectief en blijven zij behouden voor de zorg.

Zorgprofessionals verdienen meer dan applaus: ze verdienen vertrouwen. D66 wil dat zorgprofessionals minder regels en meer zeggenschap krijgen. Zo maken we gebruik van technologie en digitalisering om de werkdruk te verminderen. Zo houden zorgverleners meer tijd over voor zorg voor patiënten. Ook willen we het aantrekkelijker en makkelijker maken om meer uren te werken, door roosters beter op elkaar te laten aansluiten. Door ruimte te geven aan ontwikkeling en vakmanschap blijft de zorg een plek waar je met trots werkt. Vandaag, morgen, en over 10 jaar.

D66 wil bovendien toewerken naar ‘nurse led care’: zorg waarin verpleegkundigen de leiding nemen, meer beslissingsruimte krijgen en de focus verschuift van ziekte naar gezondheid. Zo versterken we het vak én de toekomst van de zorg.

BBB wil dat zorgprofessionals weer plezier krijgen en behouden in hun werk. Richtlijnen en protocollen moeten ondersteunend zijn, niet leidend. We pleiten voor minder controledwang vanuit zorgverzekeraars, meer autonomie voor zorgverleners en het terugdringen van de wildgroei aan functies die aan de zorg werken in plaats van in de zorg. Ook willen we de vlucht naar zzp-schap voorkomen door betere arbeidsvoorwaarden en meer inspraak.

Dat heeft echt heel veel met respect en waardering te maken. Het werk is te zwaar om lang vol te houden, omdat er te weinig collega’s zijn. Er moet meer zeggenschap en vertrouwen komen voor zorgverleners komen, en niet over elke handeling of minuut gerapporteerd hoeven worden. En een fatsoenlijke beloning is keihard nodig, gelijk aan andere beroepen, zodat je ook goed rond kan blijven komen van het werk. Als we hierop inzetten en de uitstroom van zorgpersoneel kunnen stoppen, dan kunnen we écht een verschil maken in het oplossen van het personeelstekort. 

DENK wil het zorgvak aantrekkelijker maken, door: structureel hogere beloningen, minder administratie en meer zeggenschap op de werkvloer. We willen een Taskforce Inclusieve Zorg die zorgt voor veilige, cultuursensitieve en mensgerichte werkplekken. Ook pakken we discriminatie en racisme in de zorg actief aan. Alleen in een rechtvaardige en waarderende werkomgeving blijven zorgprofessionals met passie doen waar ze goed in zijn: zorgen voor mensen.

De Partij voor de Dieren wil flink investeren in zorgverleners door ruimte voor (bij)scholing, goede arbeidsvoorwaarden en een salaris waar goed van rond te komen is. De loonkloof van helpenden en verzorgenden ten opzichte van werk in andere sectoren is nu heel groot en moet worden gedicht. Daarnaast krijgen zorgmedewerkers meer te zeggen over de inhoud van hun werk en werkroosters. Zo wordt het ook voor jongeren aantrekkelijker om een baan in de zorg te kiezen én er daadwerkelijk te blijven. Ook wil de Partij voor de Dieren dat zorg weer om contact draait en niet om administratie. Mensen die opgeleid zijn tot verzorgende of verpleegkundige moeten weer meer tijd krijgen aan het bed.  

De SGP bepleit radicale beperking van de bureaucratie in de zorg. De SGP wil de regeldruk in de zorg halveren. Dit moet een topprioriteit zijn in de komende kabinetsperiode. Niet controledrift, maar vertrouwen wordt de norm. De overheid gaat ingewikkelde zorgwetgeving vereenvoudigen. De verantwoordingseisen van de huidige zorgakkoorden moeten eenvoudiger. Ook beroepsgroepen en zorgaanbieders zelf kunnen een bijdrage leveren, bijvoorbeeld door het aantal kwaliteitskaders en certificeringseisen te beperken. En regelwaakhond ATR moet in een vroeg stadium worden betrokken bij het opstellen van nieuwe wet- en regelgeving.

GroenLinks–PvdA strijdt voor structureel hogere lonen in de zorg. In maart 2024 nam de Kamer de motie van ons Kamerlid Slagt-Tichelman aan, die de regering verzocht opties uit te werken om de loonkloof tussen zorg en andere sectoren te dichten.  Ook willen we flex-contracten terugdringen en vaste banen de norm maken. Zorg verdient waardering. Niet alleen in woorden maar ook in beloning, vooral voor verpleegkundigen en verzorgenden. Onze inzet blijft: hogere lonen, betere doorgroeiperspectieven en rechtvaardige waardering van zorgwerk.

Het belangrijkste instrument om lonen en salarissen bij te sturen is de zogenaamde OVA-ruimte. Op die manier zorgen we dat de loonontwikkeling in de zorg gelijkloopt met de rest van de economie, zodat de zorgsector concurrerend blijft en de instroom van nieuw personeel gewaarborgd blijft. De OVA-ruimte moet beschikbaar blijven.

Daarnaast willen we een meerurenbonus voor zorgverleners. Dit betekent dat verpleegkundigen en verzorgenden extra salaris krijgen, op het moment dat zij meer uren gaan werken. Dit vertaalt zich dan in een hoger uurloon. Dit is een win-winsituatie: verpleegkundigen en verzorgenden krijgen meer salaris én de tekorten in de zorg nemen af, omdat er meer uren gewerkt worden. Bovendien zorgt dit in de breedte voor een afname in werkdruk.

NSC wil een betere beloning voor zorgprofessionals in de direct zorg. Het huidige functiewaarderingssysteem beloont werk aan het bureau vaak beter dan werk aan het bed. Dat is onrechtvaardig en moet veranderen. Het functiewaarderingssysteem moet aansluiten op de daadwerkelijke verantwoordelijkheden, zelfstandigheid en complexiteit van het werk van de zorgprofessionals in de directe zorg.

Daarnaast willen wij dat de jaarlijkse loonsverhoging (OVA) anders verdeeld wordt, ten gunste van de zorgprofessionals. De loonkloof met vergelijkbare functies buiten de zorg moet worden overbrugd.

Daarnaast moeten de loonsverhogingen bestaan uit vaste bedragen in plaats van percentages. Dit komt de inkomens van zorgprofessionals ten goede.

Wie voor anderen zorgt, moet kunnen rekenen op een eerlijk loon en waardering die voelbaar is. D66 wil betere secundaire arbeidsvoorwaarden voor verpleegkundigen en verzorgenden. Daarnaast komt er meer ruimte voor doorgroeien en voor scholing, zodat zorgprofessionals zich kunnen blijven ontwikkelen. Want waardering is meer dan alleen woorden: het is zekerheid, toekomstperspectief en respect. D66 kiest voor een zorgsector waarin goed werk ook écht goed wordt beloond. Daarbij kijkt D66 ook buiten de zorg: we willen zorgen voor voldoende en betaalbare huisvesting voor zorgmedewerkers, en betere studie- en reiskostenvergoedingen. Want een eerlijke waardering begint bij goede voorwaarden om je werk überhaupt te kúnnen doen.

BBB kiest niet voor generieke loonsverhogingen, maar voor een fundamentele herwaardering van zorgwerk. We willen dat zorggeld daadwerkelijk bij de zorgverleners terechtkomt, door te snoeien in managementlagen, bureaucratie en externe adviesstructuren. BBB zet in op het verminderen van overhead, het beperken van uitzendbureaus zonder zorgtaken, en het investeren in mensen die in de zorg werken. Eerlijke beloning betekent volgens BBB: minder verspilling, meer waardering en structurele investeringen in de werkvloer.

We hebben de afgelopen jaren telkens voorstellen gedaan om de beloning in de zorg te verhogen. Vier jaar geleden is dat ook gelukt, toen kwam er na voorstellen van de SP 675 miljoen euro extra bij voor zorgsalarissen. Maar nog steeds is er een loonkloof tussen de zorg en andere beroepen en dat moet worden opgelost. We hebben hier meerdere keren voorstellen voor gedaan en zullen dat blijven doen. Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft het tot nu toe geblokkeerd. Een grote SP helpt om te zorgen dat dit voorstel er na de verkiezingen wél wordt aangenomen!

Wij verlagen de werkdruk door meer personeel, betere roosters en minder bureaucratie. De administratieve lasten gaan drastisch omlaag en we investeren in meer handen aan het bed. Maar waardering is meer dan geld: zorgmedewerkers verdienen blijvende erkenning van politiek en samenleving. DENK blijft hun stem laten horen in woord en daad.

Het huidige zorgsysteem is gebouwd op marktwerking en winstmaximalisatie. Het huidige bekostigingssysteem beloont volume en complexiteit: meer of duurdere behandelingen leveren meer op voor de zorgaanbieder. Daardoor verschuift de aandacht van passende zorg naar productie, wat de zorg duurder maakt en leidt tot bezuinigingen. Ook is er minder ruimte voor persoonlijk contact en passende zorg. De Partij voor de Dieren wil daarom de zorg als publieke basisvoorziening organiseren. De kosten worden betaald door de allerrijksten en grote vervuilers. Welzijn in plaats van economische welvaart op korte termijn moet weer voorop komen te staan. Want zonder gezondheid is er ook geen gezonde economie. 

De SGP heeft als één van de weinige partijen in de doorrekening van het verkiezingsprogramma een salarisverhoging voor verpleegkundigen en verzorgenden opgenomen (200 miljoen).