Student, stagiair, maatje

Formele en informele zorgverleners werken steeds meer samen. In de ketenstage werken tweedejaarsstudenten verpleegkunde daarom ook een dag per week als ‘maatje’. Docent Evelien van Esch en student Valery Cruz zijn enthousiast. “Ik zag hoe belangrijk het sociaal netwerk is.”

“Dat Annemarie ervoor openstond om haar emoties en verhalen over vroeger met mij te delen, vond ik heel bijzonder”, zo blikt verpleegkundestudent Valery Cruz (24) terug op één van haar cliënten tijdens de ketenstage.

Van februari tot en met eind juni liep ze drie dagen per week stage in de formele zorg in verpleeghuis De Rijnhoven. Daarnaast liep ze een dag in de week stage in de informele zorg. Vrijwilligersorganisatie Handjehelpen stuurde haar op stap als ‘maatje’.

Zo kwam ze onder anderen bij de 66-jarige Annemarie. Zij heeft reuma. “Ik hielp haar met het uitsorteren van dozen die volzaten met herinneringen van vroeger”, vertelt Valery. “Niet alleen van haarzelf, maar ook van haar ouders en familie. We vonden zelfs een heel vroeg rijbewijs van haar moeder. Dat was niet van plastic of papier, maar van textiel. Dat had ik nog nooit gezien.”

De waarde van informele zorg

Sinds vijf jaar lopen enkele groepen tweedejaarsstudenten verpleegkunde van Hogeschool Utrecht twintig weken lang de ketenstage, een samenwerking tussen Hogeschool Utrecht, Handjehelpen en De Rijnhoven. Daarin combineren ze formele zorg met informele zorg, zoals Valery deed. In die informele zorg gaan ze bijvoorbeeld wandelen met een hulpvrager die zelden buiten komt. Of de student helpt iemand met vergevorderde COPD bij het koken. Of cliënt en student gaan samen boodschappen doen.

“De opleiding bachelor verpleegkunde van de Hogeschool Utrecht vindt het belangrijk dat studenten de rol en waarde van informele zorg leren kennen, en de kracht van de samenwerking met de formele zorg”, zo vertelt docent Evelien van Esch (39), die daarnaast kwaliteitsverpleegkundige is in een verpleeghuis van BrabantZorg. “Bovendien krijgen de studenten inzicht in de impact van de zorgvraag op naasten. Daardoor zijn ze beter in staat met hen samen te werken. Door de personeelstekorten, vergrijzing en het feit dat mensen langer thuis wonen, wordt die samenwerking steeds belangrijker.”

Daar sluit Isa Kleijburg (29), stagecoördinator bij Handjehelpen, zich bij aan. “Straks zullen de afgestudeerde studenten in hun baan veel te maken krijgen met de informele zorg, zoals die door mantelzorgers. Ze kunnen daar nu al ervaring in opdoen. Ze leren het leven in de thuissituatie kennen.”

Tekst gaat verder onder het kaderblok.

‘We hadden emotionele gesprekken’

Valery herkent dat. “Ik vond het heel interessant om al die verhalen te horen en even onderdeel te zijn van de familiegeschiedenis van Annemarie. We vonden bijvoorbeeld een liefdesbrief van haar vader aan haar moeder, echt prachtig. We voerden veel emotionele gesprekken. Over hoe haar jeugd was, wie haar zussen waren. We bouwden een persoonlijke band op. Daardoor zag ik wat voor impact je kunt maken en hoe belangrijk een sociaal netwerk is.”

Volgens docent Van Esch is dat wat deze stage zo waardevol maakt: het écht leren kennen van de mens achter de hulpvraag. “In de formele zorg val je meestal terug op het zorgdossier en de ervaringen van je collega’s. Bij Handjehelpen gaan de studenten zelf op pad. Ze maken zelf contact met de zorgvrager en zijn of haar netwerk. En ze zien dat er mensen zijn zonder netwerk. Daardoor leren ze hoe je voor deze cliënten informele zorgverleners kunt inzetten. Ze krijgen meer oog voor de naasten van de cliënt, hoe het met hen gaat. En ze leren kijken naar wat mantelzorgers nodig hebben om het zorgen vol te houden.” Isa Kleijburg van Handjehelpen: “Daardoor doen ze vaardigheden op als communiceren, initiatief nemen en signaleren.”

‘Blij dat ik kon helpen’

De ketenstage verbreedt de blik van de studenten, ziet Evelien van Esch. “Bij hulpvragers van Handjehelpen bel je aan en kom je in hun woonomgeving. Een student vertelde me dat ze zich er bewuster van werd dat de kamer van een bewoner in verpleeghuis De Rijnhoven zijn of haar woonplek is. Ze liep daarna niet meer zomaar even naar binnen, maar klopte voortaan altijd eerst aan. Voor een andere student werd het makkelijker om het gesprek aan te gaan. Bij de cliënten thuis kon ze dat gesprek immers niet uit de weg gaan.”

Valery is zich er naar eigen zeggen een stuk bewuster van geworden dat mensen meer zijn dan hun leeftijd of ziekte. “Een luisterend oor kan al een verschil maken. Ik ben ook blij dat ik Annemarie heb kunnen helpen. Ze heeft daardoor niet in haar eentje over die dozen hoeven beslissen, maar deed dat met mij. We konden er samen over praten. Ik denk dat het een heel goed idee zou zijn als meer zorgopleidingen de ketenstage zouden aanbieden. Ervaring opdoen met informele zorg is echt heel waardevol.”

Bron artikel: V&VN Magazine 3-2025 Tekst: Jorieke van Noorloos | Beeld: Simon Lenskens