Nieuwe Beter Laten top 5: dit kun je beter niet doen in de stervensfase

“Bij een cliënt die in de laatste levensfase verkeert, draait alles om het bieden van comfort en pijnverlichting. Dat betekent in de praktijk dat je deze persoon zo min mogelijk belast. Dus het meten van de temperatuur, de bloeddruk of saturatie kan in die laatste dagen gestaakt worden. Dat wél doen kan de cliënt alleen maar angstig of onrustig maken, want de uitslagen worden in de overlijdensfase toch alleen maar slechter.”

Dat zegt wondverpleegkundige Esmee Kwast, die bij Bloezem Zorg Thuis werkt in een gespecialiseerd wondteam in de wijk. Het niet meer gebruiken van meetinstrumenten komt uit de nieuwe top 5 Beter Laten handelingen en maakt deel uit van de recentste Beter Doen Beter Laten-lijst. Er staan onder andere aanbevelingen in voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten die cliënten bijstaan in de palliatieve fase.

Als een kankertumor door de huid heen groeit, ontstaat vaak een wond (oncologische ulcus). Die kan pijnlijk zijn, lekken of een nare geur afgeven. "Natuurlijk geven we wondzorg, maar in de stervensfase doen we dit zo min mogelijk. Eigenlijk alleen als de wond lekt. Alles is erop gericht dat de laatste momenten zo aangenaam mogelijk zijn”, vertelt haar collega Anne-Marie van der Meer. In de top 5 van Beter Laten staat dan ook dat het gebruik van pleisters of ander fixatiemateriaal rechtstreeks op de bestraalde huid vermeden moet worden. “Met buisverband kan je ervoor zorgen dat er niets knelt of plakt.”

Nog een punt uit de lijst: onderzoek in de palliatieve fase niet of de patiënt is uitgedroogd. Esmee: “Je kunt natuurlijk wél kijken naar hoeveel iemand plast, naar de kleur van de urine en of de patiënt droge lippen, mond of tong heeft. Ook kan verwardheid en sufheid wijzen op uitdroging. Maar verdere diagnostiek is weinig zinvol omdat de waardes vaak afwijkend zijn. Je gaat toch geen infuus onder de huid geven voor meer vocht. Het is wél lastig - zeker voor familie - om te zien dat de cliënt niet meer drinkt. Als je wél iets geeft, dan verleng je weer de laatste fase.”

Het niet bedekken van dichte wonden, staat als vanouds wéér op de Beter Laten-lijst. “Dat is een klassieker aan het worden”, zegt Anne-Marie. “Kennelijk gebeurt het nog steeds. Maar: als een wond dicht is, is hij dicht. Dan hoeven er geen pleisters of verband op. Ook niet in de stervensfase. Soms willen cliënten dat trouwens wel. Dan leggen we uit dat het niet nodig is en meestal gaan ze dan wel akkoord.”

Tekst gaat verder onder de video

Ten slotte staat in de top 5 dat je de cliënt in de palliatieve fase alleen een wisselligging moet geven als er sprake is van doorligplekken (decubitus). Esmee: “Wisselligging stem je af met de cliënt en familie. Je moet ervoor zorgen dat de cliënt comfortabel ligt. We proberen natuurlijk doorligplekken te voorkomen door preventief te zorgen voor een goed anti-decubitusmatras.”

De twee wondzorgverpleegkundigen ervaren allebei de zorg thuis in de palliatieve fase als een mooie periode. “Less is more in de laatste dagen en daar ben je echt alert op. Eigenlijk dóe je juist heel weinig, maar wat je wel en niet doet is heel waardevol. Je kent de cliënt al heel lang, je kunt steun geven aan het gezin of de familie. Het is fijn als mensen thuis kunnen sterven als zij dat willen. Dat staat helaas wel onder druk vanwege een tekort aan zorgprofessionals en mantelzorgers.”

Het AD schenkt ook aandacht aan de nieuwe Beter Laten-lijst, lees het artikel hier.

Dit levert Beter Laten op

Ook de nieuwe top 5 Beter Laten voor de ziekenhuiszorg, verstandelijk gehandicaptenzorg en verpleeghuiszorg bevatten onder andere handelingen die je beter niet kunt doen in de stervensfase. Het zorgt niet alleen voor meer comfort voor een cliënt of patiënt. Het levert ook wat op. IQHealth deed in opdracht van het Kennisinstituut V&VN onderzoek in het ziekenhuis en het revalidatiecentrum naar het staken van intensieve wondzorg in de stervensfase. Hieruit blijkt dat het stoppen met spoelen van wonden ruim 243.000 euro per jaar op 1.115 patiënten en 13.700 kg CO2 uitstoot bespaart. Dat laatste staat gelijk aan 96 vluchten naar Parijs.

Tekst gaat verder onder de afbeelding