Ayan kwam hierheen voor een beter leven, maar dat heeft hij nooit gehad

"I’m gonna leave this fucked up country! Today!" Hij schreeuwt dat hij dit gestoorde land gaat verlaten. Vandaag nog. Rode adertjes lopen als kleine netwerkjes door zijn ogen. Zijn neus is vlak voor de mijne. Maar het is niet het volume van zijn stem dat me raakt. Het is de inhoud van wat hij schreeuwt. Het enige wat ik voel, is zijn teleurstelling. Ons falen.

Ayan* is begin twintig. Iets meer dan een jaar in Nederland. Hij spreekt nauwelijks Nederlands. Engels een beetje, net genoeg om te vloeken en vragen te stellen die niemand echt beantwoord krijgt. Een paar weken geleden is hij bij ons opgenomen, op de High & Intensive Care. Psychotisch ontregeld door cannabisgebruik. Problemen in het AZC, overlast, politie, de crisisbeoordelingskamer, en toen: wij. De HIC.

In de afgelopen weken zijn we er nauwelijks in geslaagd hem uit te leggen waar hij is. Psychose, trauma, verleden, heden, en onbegrip over zijn nieuwe land – alles vloeit door elkaar.

Gisteren kwam de rechter langs, om te oordelen of er een zorgmachtiging moest komen. “Who is this judge!?” vroeg hij boos. Wie is deze rechter? “God is my judge, I don’t need this!” – God is mijn rechter, hier heb ik geen behoefte aan.

Zijn advocaat (wit) en ik (ook wit) probeerden het hem uit te leggen. Met handen, voeten en in simpel Engels. Maar leg maar eens uit wat een zorgmachtiging is. Hoe het Nederlandse zorgsysteem werkt. Wat ‘gedwongen zorg’ betekent als je jong bent, niemand vertrouwt en denkt dat je wordt gestraft voor iets wat je niet begrijpt.

De zorgmachtiging werd afgegeven. Boosheid volgde. Glazen vlogen door de kamer. Hij weer neus aan neus tegenover mij. Schreeuwend, vloekend, huilend. Allemaal tegelijk. Allemaal terecht.

‘Hij denkt dat hij wordt gestraft’

Vandaag hebben we een gesprek. Zijn ambulant begeleiders schuiven aan (wit), net als wij vanuit de kliniek (wit). Aan de telefoon is Khalid, van de stichting die hem kent vanuit zijn gemeenschap. Niet wit en de enige die Ayan vertrouwt. 

Er liggen twee opties op tafel: een depot (antipsychotica in de vorm van een injectie), of een medicijn dat hij maar één keer per week hoeft te slikken. Wederom boosheid. Een nieuw medicijn? Weer verlenging? Hij heeft toch niemand vermoord? 

Khalid probeert te bemiddelen. “Hij vertrouwt jullie niet”, zegt hij. “Waar hij vandaan komt, krijgen alleen criminelen spuiten. Hij denkt dat hij wordt gestraft.” Opnieuw probeert de psychiater de twee opties uit te leggen. Opnieuw lukt dat niet. Opnieuw draaien we rondjes. Ik staar naar mijn handen. Vermijd zijn blik, maar ik voel hem kijken.

Tranen van wanhoop

Ik voel hoe ik hem heb teleurgesteld. De tranen komen nu van boosheid én wanhoop. “Let me out!” roept hij tegen me. Laat me gaan! Ik zeg dat we het morgen opnieuw met hem zullen bespreken. Hij knikt. 

Ik laat hem eruit en kijk hem na. Halverwege de gang draait hij zich om. Zijn blik scherp, zijn stem rauw.
”You’re treating me like an animal!” – Je behandelt me als een beest!

Ik zeg niets.

Wat moet ik zeggen? Want op dat moment, ondanks al mijn goede bedoelingen, voelt het ook zo. Hij kwam hierheen voor een beter leven.

En dat heeft hij nooit gehad.

En ik?

Ik kon het hem vandaag ook niet geven. En dat doet pijn.

*Om zijn privacy te beschermen, is Ayan niet zijn echte naam.