Activiteitenkalender geschiedenis wijkverpleging

Ontdek de veelzijdige impact van wijkverpleegkundigen op onze samenleving in het jubileumjaar 2025. Zo worden dit jaar de start van het kruiswerk 150 jaar geleden en de oprichting van het Groene Kruis 125 jaar geleden uitgelicht en diverse interessante activiteiten georganiseerd.

Kom ook en leer meer over de rijke geschiedenis van de wijkverpleging!

Uit de FNI-collectie: affiche van het Groene Kruis met alle taken verbeeld (datum en maker onbekend)

Bezoek een tbc-huisje

Kruisverenigingen zijn opgericht om besmettelijke ziekten te bestrijden, zoals tuberculose (tbc). Wijkverpleegkundigen leerden patiënten en gezinnen de beginselen van hygiëne en beheerden verpleegartikelen in uitleendepots.

Het houten lighuisje was daar onderdeel van. Frisse lucht en zonlicht waren belangrijk in de strijd tegen tbc. Daarom verbleven patiënten in goed geventileerde ruimten of lighuisjes thuis, of in een speciaal daarvoor opgericht sanatorium. 

Tot op de dag van vandaag zijn originele en gerestaureerde lighuisjes te vinden en te bezoeken!

-    Een vooroorlogs tbc-huisje in het Rijksmuseum Boerhaave (Zuid-Holland)
-    In Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum (Groningen)
-    In het Zuiderzeemuseum Enkhuizen (Noord-Holland)
-    Een gerenoveerd tbc-huisje in Bakel (Noord-Brabant)
-    Op het buitenterrein van voormalig tuberculosesanatorium Zonnestraal in Hilversum (Noord-Holland) 
-    In het Nederlands Openluchtmuseum (Gelderland)

Uit de collectie van het Museum voor de Verpleegkunde: foto van een tbc-lighuisje met twee patiënten in een tuin, Heerewaarden (1920, fotograaf onbekend)

Beleef!

Museum 't Zusterke te Bakel heeft een collectie voorwerpen en verpleegattributen van de thuiszorg uit de vorige eeuw. Ook wordt een aantal voorwerpen uit het voormalige sanatorium Sint-Jozefsheil tentoongesteld. Dit varieert van bloeddrukmeters, kroepketels, sputumpotten, spuiten en naalden, tot babyweegschalen en hulpmiddelen die het Wit-Gele Kruiswerk in Noord-Brabant uitleende.

Beluister!

Een aflevering van Radio Steunkous over de rol van de kruisverenigingen en wijkverpleegkundigen in de Tweede Wereldoorlog.

Gereconstrueerd atelier van Dick Bruna © Centraal Museum Utrecht/foto Adriaan van Dam

Activiteitenkalender 2025

  • Zondag 1 juni t/m zondag 2 november
    Mini-expositie van de ontwerpen die vormgever Dick Bruna maakte ter promotie van activiteiten van het Groene Kruis. Van de eerste geknipte ontwerpen tot de definitieve affiches, van folders tot deelnamekaarten. De mini-expositie is te zien in de ladekast in het gereconstrueerde atelier van Dick Bruna in het Centraal Museum Utrecht.
Uit de collectie van Museum voor de Verpleegkunde: foto van wijkverpleegkundige Wit-Gele Kruis bij woonboot in Rotterdam-West Delfshaven (1930, fotograaf onbekend)
  • Woensdag 29 oktober
    Opening van de tentoonstelling Ken u effe komen? Een eeuw wijkverpleging in Rotterdam in het Erasmus MC.
Groepsfoto van het bestuur van de Algemene Nederlandse Vereniging Het Groene Kruis aan de vooravond van de viering van het 25-jarig jubileum. Tweede van links: Aafke Gesina van Hulst, pionier in de wijkverpleging in Nederland (1936, fotograaf onbekend)

Uitgelicht:

Voor het kiezen: 650 jaar democratie in Utrecht
Dit jaar bestaat de provincie Utrecht 650 jaar. Dat wordt op allerlei manieren gevierd. Ook het Museum voor de Verpleegkunde doet mee! Samen met het Utrechts Archief organiseren wij een publiekslezing over het kruiswerk als democratische organisatie. De kruisverenigingen waren belangrijk in het organiseren van de wijkverpleging in Nederland. De leden van deze verenigingen mochten meebeslissen. Het landelijk kantoor van deze verenigingen stond in de provincie Utrecht: eerst in Utrecht, later in Bunnik.

Uit collectie Museum voor de Verpleegkunde: wijkverpleegkundige bij wijkgebouw Witte Kruis in Noord-Holland (datering + fotograaf onbekend)
  • November – jubileumdata 3 november 1900 en 26 november 1875

Uitgelicht:

‘Schatkist’ Noord-Hollands Archief te Haarlem

In het Noord-Hollands Archief te Haarlem is een ‘schatkist’-vitrine te vinden waarin de eerste documenten van het Witte Kruis na de oprichting op 26 november 1875 te zien zijn. Deze (kleine) schatkist toont aan dat de net opgerichte ‘Noord-Hollandsche Vereeniging Het Witte Kruis tot Afwering Epidemische Ziekten en Hulpbetoon tijdens Epidemieën’, oftewel ‘Het Witte Kruis’, deze bestrijding serieus ter harte nam.

Voor veel gezinnen zorgden kruisverenigingen voor toegang tot zorg die voorheen ontoegankelijk was. Foto © Utrechts Archief
  • Zondag 30 november 15.00 - 16.00 uur 

Lezing 'Voor allen, door allen!'. Hoe groeiden lokale initiatieven uit tot een netwerk dat zorg bereikbaar maakte voor iedereen? Historicus Chris Vlam vertelt in de Expo van het Utrechts Archief over de opkomst van de kruisverenigingen in Noord-Holland en Utrecht tussen 1875 en 1945. Ze neemt het publiek mee in een verhaal over samenwerking, solidariteit en de impact op de gezondheidszorg.

Actie: V&VN-lidmaatschap gratis tot eind 2025

Sluit je nu aan bij V&VN en krijg je lidmaatschap tot eind 2025 gratis. Je betaalt pas in 2026. Je hebt meteen toegang tot alle voordelen en draagt bij aan een krachtige stem voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten.