Activiteitenkalender geschiedenis wijkverpleging
Ontdek de veelzijdige impact van wijkverpleegkundigen op onze samenleving in het jubileumjaar 2025. Zo worden dit jaar de start van het kruiswerk 150 jaar geleden en de oprichting van het Groene Kruis 125 jaar geleden uitgelicht en diverse interessante activiteiten georganiseerd.
Kom ook en leer meer over de rijke geschiedenis van de wijkverpleging!
Ontdek!
Online tentoonstellingen over de geschiedenis van de wijkverpleging: wie zijn deze wijkverpleegkundigen en wat doen of deden ze?
Bezoek een tbc-huisje
Kruisverenigingen zijn opgericht om besmettelijke ziekten te bestrijden, zoals tuberculose (tbc). Wijkverpleegkundigen leerden patiënten en gezinnen de beginselen van hygiëne en beheerden verpleegartikelen in uitleendepots.
Het houten lighuisje was daar onderdeel van. Frisse lucht en zonlicht waren belangrijk in de strijd tegen tbc. Daarom verbleven patiënten in goed geventileerde ruimten of lighuisjes thuis, of in een speciaal daarvoor opgericht sanatorium.
Tot op de dag van vandaag zijn originele en gerestaureerde lighuisjes te vinden en te bezoeken!
- Een vooroorlogs tbc-huisje in het Rijksmuseum Boerhaave (Zuid-Holland)
- In Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum (Groningen)
- In het Zuiderzeemuseum Enkhuizen (Noord-Holland)
- Een gerenoveerd tbc-huisje in Bakel (Noord-Brabant)
- Op het buitenterrein van voormalig tuberculosesanatorium Zonnestraal in Hilversum (Noord-Holland)
- In het Nederlands Openluchtmuseum (Gelderland)
Beleef!
Museum 't Zusterke te Bakel heeft een collectie voorwerpen en verpleegattributen van de thuiszorg uit de vorige eeuw. Ook wordt een aantal voorwerpen uit het voormalige sanatorium Sint-Jozefsheil tentoongesteld. Dit varieert van bloeddrukmeters, kroepketels, sputumpotten, spuiten en naalden, tot babyweegschalen en hulpmiddelen die het Wit-Gele Kruiswerk in Noord-Brabant uitleende.
Beluister!
Een aflevering van Radio Steunkous over de rol van de kruisverenigingen en wijkverpleegkundigen in de Tweede Wereldoorlog.
Activiteitenkalender 2025
- Vrijdag 21 maart
Lezing ‘Kruiswerk als toekomst van de gezondheidszorg [én vrouwenarbeid] in Nederland’ door Mia Vrijens op jaarcongres 'De Moderne Tijd 2025: 'Toekomst in de Lage Landen, 1780-1940'
- Zondag 1 juni t/m zondag 2 november
Mini-expositie van de ontwerpen die vormgever Dick Bruna maakte ter promotie van activiteiten van het Groene Kruis. Van de eerste geknipte ontwerpen tot de definitieve affiches, van folders tot deelnamekaarten. De mini-expositie is te zien in de ladekast in het gereconstrueerde atelier van Dick Bruna in het Centraal Museum Utrecht.
- Woensdag 25 juni, 10.00-11.30 uur
Herplaatsing van het kunstwerk ‘Ei’ in Bunnik. 'Ei', speciaal ontworpen voor de Nationale Kruisvereniging, werd in 1981 voor het hoofdkantoor geplaatst. Een jaar later werd aan de Van Zijldreef 'Spelende kinderen' onthuld. 'Spelende kinderen' was net als 'Ei' een geschenk van het Koningin Juliana Fonds aan de gezamenlijke kruisverenigingen. Start van de openbare bijeenkomst op 25 juni bij kunstwerk ‘Spelende Kinderen’ aan de Van Zijldreef en daarna gezamenlijk naar kunstwerk ‘Ei’ aan de Laan van Broekhuijzen. Dr. Cécile aan de Stegge houdt daar een korte voordracht. - Zaterdag 13 en zondag 14 september
Open Monumentendag. Invulling volgt.
Uitgelicht:
Zondag 14 september
‘En route met de wijkzuster, mobiel in het pre-mobile tijdperk
Een Classis Car Rally langs de bakermat van de Drentse wijkverpleging. Hier legden Zuster Bertha Vos (Zweeloo), Zuster Aaltje Swart (Westerbork) en Zuster Maria ter Engelen in Weiteveen de basis voor de huidige wijkverpleging in Drenthe.
Alle drie voorbeelden van sterke vrouwen die veel betekenden voor de Drentse gezondheidszorg én samenleving. De aanleiding voor de rally is dat respectievelijk 125 jaar geleden het Groene Kruis en 150 jaar geleden Het Witte Kruis zijn opgericht.
Meedoen?
De Classic Car Rally ‘En route met de wijkzuster, mobiel in het pre-mobile tijdperk’ vindt plaats op zondag 14 september 2025 tussen 10.00-16.00 uur. De start en finish zijn bij Het Buitengasthuis, Mepperstraat 11 te Meppen. De route is 100 km en duurt 4 uur. De kosten om deel te nemen bedragen € 37,50 inclusief lunchpakket, twee keer koffie onderweg en een routeboek. Je kan deelnemen met een auto die bij voorkeur minimaal 20 jaar oud is. Aanmelding graag voor 5 september via Buitengasthuis@Burola.nl.
- Woensdag 8 oktober, 13.00-17.30 uur
Op woensdagmiddag 8 oktober 2025 organiseert het Historisch College FNI zijn jaarlijkse middagsymposium. Dit doen wij dit jaar in samenwerking bij het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Thema: 150 jaar kruiswerk - Over de rijke geschiedenis van de wijkverpleging in Nederland.
Tijdens deze middag presenteren wij een interactief programma dat perfect aansluit op ons jubileumthema. Onze spreker van de dag is historica Eileen van der Burgh. Samen met collega Jess Chang doet zij onderzoek naar kruisgebouwen. Op bevlogen wijze neemt zij ons mee in dit boeiende en verrassende hoofdstuk uit de geschiedenis van de wijkverpleging.
Datum: 8 oktober 2025
Tijd: 13:00 - 17:30 uur
Locatie: Nederlands Openluchtmuseum, Hoeferlaan 4, Arnhem
Deelname: Gratis
Aanmelden: via een aanmeldformulier i.v.m. maximumaantal bezoekers.
- Zaterdag 11 t/m zondag 19 oktober
Museumweek. Lancering van de (online) tentoonstelling 'Wijkverpleging: verhalen uit de wijkpraktijk' n.a.v. het NWO-Museumbeursproject.
- Medio oktober
Opening van de tentoonstelling Ken u effe komen? Een eeuw wijkverpleging in Rotterdam in het Erasmus MC. Meer informatie volgt.
- Oktober Maand van de Geschiedenis.
Uitgelicht:
Voor het kiezen: 650 jaar democratie in Utrecht
Dit jaar bestaat de provincie Utrecht 650 jaar. Dat wordt op allerlei manieren gevierd. Ook het Museum voor de Verpleegkunde (FNI) doet mee! Samen met het Utrechts Archief organiseren wij een publiekslezing over het kruiswerk als democratische organisatie. De kruisverenigingen waren belangrijk in het organiseren van de wijkverpleging in Nederland. De leden van deze verenigingen mochten meebeslissen. Het landelijk kantoor van deze verenigingen stond in de provincie Utrecht: eerst in Utrecht, later in Bunnik.
Precieze datum, tijdstip en locatie volgen.
- November – jubileumdata 3 november 1900 en 26 november 1875
Uitgelicht:
‘Schatkist’ Noord-Hollands Archief te Haarlem
In het Noord-Hollands Archief te Haarlem is een ‘schatkist’-vitrine te vinden waarin de eerste documenten van het Witte Kruis na de oprichting op 26 november 1875 te zien zijn. Deze (kleine) schatkist toont aan dat de net opgerichte ‘Noord-Hollandsche Vereeniging Het Witte Kruis tot Afwering Epidemische Ziekten en Hulpbetoon tijdens Epidemieën’, oftewel ‘Het Witte Kruis’, deze bestrijding serieus ter harte nam.
