Meer autonomie voor de SMV

Meer autonomie voor sociaal-medisch verpleegkundigen – tijd voor structurele taakherschikking bij het UWV

Het UWV kampt met een langdurig tekort aan verzekeringsartsen. Dit leidt tot oplopende wachttijden – momenteel circa 29.000 dossiers, met een verwachte stijging tot 100.000 in 2027 – en tot knelpunten in de uitvoering van sociaal-medische beoordelingen. De druk op de uitvoering vraagt om maatwerk, waarbij in de praktijk gezocht wordt naar oplossingen dicht bij de cliënt. Tegelijk groeit de roep om fundamentele aanpassing van het beoordelingssysteem, zoals het voorstel voor een onafhankelijke medische dienst los van het UWV.

V&VN kiest voor een andere koers: versterking van de interne beoordelingscapaciteit via structurele taakherschikking. Sociaal-medisch verpleegkundigen (SMV’s) krijgen daarbij meer professionele autonomie, met een centrale rol in preventie. De verpleegkundig specialist (VS) wordt structureel opgenomen in het beoordelingslandschap. Deze multidisciplinaire benadering draagt bij aan een toekomstbestendig stelsel waarin capaciteit, kwaliteit en samenwerking centraal staan.

Onderbenutting van verpleegkundige deskundigheid

SMV’s combineren medische en sociale expertise op het snijvlak van arbeid en gezondheid. In de praktijk verzamelen zij gegevens, voeren triage uit en stellen conceptrapportages op – met name binnen de WIA- en Wajong-domeinen. Hun formele rol is echter ondersteunend en ingebed in een strikt hiërarchisch model, waardoor hun volledige potentieel onbenut blijft.

Verpleegkundig specialisten (VS’en) zijn momenteel geen structureel onderdeel van het UWV-ecosysteem. Hun rol is niet juridisch geborgd en ontbreekt in de praktijk. Dit terwijl zij in andere sectoren, zoals de GGZ en ouderenzorg, zelfstandig bijdragen aan diagnostiek, indicatiestelling en preventieve interventies – met bewezen verlichting van de artsenwerkdruk en hogere cliënttevredenheid. Hun inzet binnen het UWV kan direct bijdragen aan zorgvuldige beoordelingen, zonder dat de verantwoordelijkheid van artsen wordt aangetast.

V&VN benadrukt dat deze taakherschikking vraagt om gedeelde verantwoordelijkheid van artsen, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, beleidsmakers en uitvoeringsorganisaties zoals het UWV.

Van taakdelegatie naar duurzame rolverdeling

In de GGZ en ouderenzorg is taakherschikking via veldafspraken, beroepskaders en opleidingsstructuren inmiddels de norm. Verpleegkundigen dragen hier aantoonbaar bij aan snellere toegang, continuïteit en kwaliteitsborging. Binnen het UWV is deze ontwikkeling echter nauwelijks in gang gezet. Dit leidt tot een onnodig verlies aan capaciteit én kwaliteit.

V&VN pleit voor een herverdeling van taken binnen het sociaal-medisch domein. SMV’s en VS’en moeten een erkende, juridisch geborgde rol krijgen in het beoordelingsproces – met duidelijke kaders, scholing en werkafspraken. Alleen dan ontstaat een robuust en toekomstbestendig model dat recht doet aan beschikbare deskundigheid en maatschappelijke urgentie.

Verschil in visie: V&VN en NOVAG

NOVAG, de beroepsvereniging van verzekeringsartsen, bepleit de oprichting van een onafhankelijke medische dienst buiten het UWV. Hiermee wil men het artsentekort opvangen en kwaliteitsrisico’s bij telefonische beoordelingen vermijden. Hoewel deze benadering gericht is op externe structurering, richt V&VN zich op versterking van interne capaciteit via taakherschikking.

De inzet van V&VN staat niet tegenover die van artsen, maar is aanvullend. Verpleegkundigen en artsen kunnen – ieder vanuit hun eigen professionele rol – samenwerken binnen multidisciplinaire teams. Gezamenlijk kunnen zij werkbare modellen ontwikkelen die zorgvuldige beoordelingen garanderen en tegelijkertijd toekomstbestendig zijn.

Preventie als systeemfunctie

Met name binnen de Ziektewet kunnen SMV’s een belangrijke rol spelen in het voorkomen van langdurige uitval. Voor zieke werknemers zonder vaste werkgever zijn zij goed gepositioneerd om vroegtijdig risico’s te signaleren, passende interventies te adviseren en re-integratie te begeleiden.

Door deze preventieve functie expliciet te koppelen aan de inzet van SMV’s, verschuift het beoordelingssysteem van reactieve schadebeperking naar proactieve gezondheidsbevordering – met aantoonbare meerwaarde voor cliënten, organisaties en het stelsel als geheel.

Samenwerking als fundament

De toekomst van sociaal-medische beoordeling ligt in samenwerking tussen disciplines. In multidisciplinaire teams kunnen SMV’s en VS’en bijdragen aan vroegsignalering, beoordeling, begeleiding en terugkeer naar werk. VS’en hebben in andere domeinen al bewezen zelfstandig medische inschattingen te kunnen maken binnen afgesproken kaders. Door hun inzet juridisch en organisatorisch te borgen, ontstaat een veerkrachtig beoordelingssysteem dat aansluit bij de praktijk en beter bestand is tegen druk op capaciteit.

Investeer in scholing en professionalisering

Structurele taakherschikking vereist een solide opleidingsinfrastructuur. De huidige interne scholing bij het UWV is waardevol, maar ontoereikend voor de verbreding van taken en verantwoordelijkheden. V&VN pleit voor een landelijk geaccrediteerd opleidingsprofiel, met aandacht voor medische kennis, arbeidswetgeving, gespreksvoering en interprofessionele samenwerking. V&VN is bereid hierin samen te werken met UWV en relevante onderwijsinstellingen.

Conclusie: vier stappen voor structurele versterking

SMV’s en VS’en vertegenwoordigen waardevolle expertise binnen een domein dat steeds zwaarder wordt belast. In een tijd van vergrijzing, personeelstekorten en toenemende complexiteit is het onverantwoord om deze capaciteit onbenut te laten. V&VN roept daarom op tot vier concrete stappen:

1. Een landelijk geaccrediteerd opleidingsprofiel, gericht op taakherschikking, preventie en samenwerking;
   
   
2. Multidisciplinaire richtlijnen, die verantwoordelijkheden en samenwerking helder afbakenen;
   
   
3. Onafhankelijk onderzoek door het ministerie van SZW naar de effectiviteit van taakherschikking en ontwikkeling van veldnormen;
   
   
4. Pilots met een zelfstandig takenpakket voor SMV’s en VS’en, onder toetsbare voorwaarden, om complementariteit in de praktijk te verkennen.
   
   

Deze stappen dragen bij aan een systeem dat wendbaar, betaalbaar en mensgericht blijft. Niet als verlengstuk van de arts, maar als complementair professional. Niet aanvullend op papier, maar werkend in de praktijk.

Noot: Deze opinie is geschreven naar aanleiding van berichtgeving van EenVandaag en het Algemeen Dagblad (15 juli 2025) over knelpunten bij het UWV. Daarbij werd onder meer aandacht besteed aan wachttijden, telefonische beoordelingen en de voorstellen van NOVAG. V&VN onderstreept het belang van zorgvuldig uitgevoerde, multidisciplinaire beoordelingen binnen wettelijke kaders, met ruimte voor versterking van de verpleegkundige rol.