Familieparticipatie is heel normaal in de wijk

Mission (im)possible, het project waarbij de mantelzorger van een patiënt al in het ziekenhuis handelingen aanleert om eenmaal thuis zorg te kunnen verlenen, vind ik heel interessant. Als wijkverpleegkundige volg ik de ontwikkeling van familieparticipatie op de voet.

In de media wordt vooral gefocust op de mantelzorger die de zorg maar moet gaan overnemen van zorgprofessionals in het ziekenhuis. Maar als je iets verder kijkt, zie je dat 'Mission (im)possible' een veel groter en goed doordacht project is. En juist dat wekt mijn interesse.

Het mooie ervan is namelijk dat er wordt gekeken naar oplossingen voor de zorgkloof (waarbij de vraag naar zorg toeneemt terwijl de beschikbaarheid van zorg afneemt), mét behoud van werkplezier. Dat is wat mij triggert.

Ik werk nu twaalf jaar als wijkverpleegkundige, maar ben begonnen als kinderverpleegkundige in het ziekenhuis. Daar was ouderparticipatie heel normaal. Ouders wilden de verpleegtechnische handelingen graag aanleren zodat ze, eenmaal thuisgekomen, hun kind zelf konden verzorgen. Waarom zouden we dit dan niet ook mogelijk maken voor mantelzorgers van andere patiëntengroepen? Uiteraard op vrijwillige basis. Gek eigenlijk dat ik me dat nooit eerder heb afgevraagd.

Tijdens meetings met collega’s in het land hoor ik steeds vaker zeggen dat we niet-zorgprofessionals gewoon alle handelingen kunnen aanleren, zodat er minder verpleegkundigen nodig zijn. Dat vind ik wel heel kort door de bocht. Er zijn handelingen die iedereen kan leren, zoals een steunkous aantrekken. Maar een aantal handelingen, zoals sondevoeding toedienen, is niet voor niets voorbehouden aan verzorgenden en verpleegkundigen. Een cliënt en mantelzorger mogen zo'n handeling ook leren, maar vervolgens alléén bij zichzelf of hun naaste uitvoeren. Daarbij moet je eerst goed kijken of een mantelzorger het wel aankan om zo'n handeling te leren.

In de wijkverpleging is het heel normaal om familie te betrekken bij de zorg. Ik hoor terug van partners en kinderen dat ze het fijn vinden om iets te kunnen doen. Daarnaast is het vaak ook noodzakelijk dat we een handeling als stomazorg niet alleen de cliënt aanleren, maar ook diens partner. Want stel nou dat de cliënt in de toekomst een keer een arm breekt? Zo'n handeling aanleren en het coachen van familie maakt mijn werk echt leuk!

Samen met familie optrekken om de zorg zo goed mogelijk te organiseren, geeft dus veelal voldoening. Tegelijkertijd ligt overbelasting op de loer en is niet iedere mantelzorger in staat om zorg over te nemen. Daar kijken we dus ook goed naar: is er een netwerk om de patiënt heen? Wie kan helpen, en wie niet?

Ontredderd thuis

In mijn werk in de wijk krijg ik vaak te maken met cliënten die net uit het ziekenhuis zijn thuisgekomen en helemaal ontredderd opbellen. Zo ook een mevrouw die een nieuwe knie had gekregen. Eenmaal thuis begreep ze helemaal niets van de medicijnen en had ze geen idee hoe ze voor haar eten en drinken moest zorgen. Als ze dit in het ziekenhuis grotendeels zelf, of samen met haar familie had voorbereid, was er thuis een minder groot probleem geweest.

De ontwikkeling familieparticipatie kan de zorg echt ontlasten als je naar het grotere plaatje kijkt. Revalideren begint al in het ziekenhuis, elders in de keten is minder zorg nodig. Ik teken ervoor.