'De Intensive Care veranderde mijn hele leven'

Verpleegkundige Daphne Bolman lag tien weken op de IC. Nu, zes jaar later, lijdt ze nog steeds aan het Post Intensive Care Syndroom (PICS). Door de coronacrisis is de aandacht voor dit relatief onbekende syndroom gegroeid. Verpleegkundigen kunnen een belangrijke rol spelen voor mensen die eraan lijden, vertelt Daphne.

Daphne Bolman had op haar 29ste last van endometriose, waarbij een abnormaal weefsel in de buikholte zit. Voor een operatie ging ze naar het ziekenhuis. Een naadlekkage leidde tot een septische shock en ze belandde op de IC. Daar kwam ze pas twee en een halve maand later vanaf. Ze was drie weken beademd en was na haar ontwaken drie weken delirant. Nu is ze zes jaar en tientallen hersteloperaties verder.  

"Mijn hele leven is veranderd", zegt ze. "Alle rollen die ik voorheen vervulde, heb ik nu niet meer op dezelfde manier. Ik ben in rouw geweest omdat ik er nog wel was, maar niet meer zoals ik ooit geweest was. Pas na vier jaar kwam ik, met hulp van een psycholoog, toe aan verwerking en acceptatie."

Diepe sporen

Het Post Intensive Care Syndroom (PICS) laat diepe sporen na bij Daphne. Het heeft lichamelijke gevolgen (spierzwakte, kortademigheid, lage conditie), cognitieve (beperkingen in taak- en prikkelverwerking) en psychische (PTSS, depressie, angsten, verstoorde rouw, laag zelfbeeld).
 
"Een scala aan klachten die moeilijk te labelen zijn voor specialisten, want die kijken allemaal vanuit hun eigen vakgebied", vertelt ze. De kennis over PICS is nog beperkt, stelt Daphne. "Van de mensen die op de IC belanden – in Nederland jaarlijks 80.000 – krijgt volgens de literatuur 50 tot 80 procent ermee te maken." Een patiënt loopt een groter risico het syndroom te krijgen onder meer als die lang op de IC ligt, lang wordt beademd, een langdurig delier heeft en een verslechterde longfunctie heeft. Verder is het risico groter voor vrouwen en ouderen.

Dagboek

Je kunt PICS voorkomen of de effecten verminderen in de eerste plaats door symptomen zo vroeg mogelijk te herkennen. Verder is belangrijk: zo min mogelijk sederen, de patiënt zo snel als mogelijk mobiliseren, een waarheidsgetrouw dag-nachtritme aanhouden en zorgen voor gezonde voeding. Daphne: "Verpleegkundigen op de IC, op de afdeling, in revalidatiecentra, bij de huisarts en in de wijk spelen een belangrijke rol in het signaleren en het gesprek erover aan te gaan. Vooral de psychische aspecten eisen hun tol en daarnaar vragen kan enorm waardevol zijn. Betrek ook de familieleden want die hebben doodsangsten uitgestaan en willen vaak hun ervaringen delen. En houd een dagboek bij voor patiënten tijdens hun IC-opname. Dat helpt die patiënten bij de verwerking, want ze zijn echt uit de tijd gevallen."

"Nu met het coronavirus krijgt het onderwerp ineens veel aandacht. Dat is goed en het onderzoek dat daaruit volgt zal zeker belangrijke nieuwe kennis opleveren. Maar het is ook triest om nu van patiënten te horen dat ze pas na járen beseffen wat het precies was dat hun leven zo ingrijpend veranderde. Zij hebben zich al die jaren niet gezien gevoeld."

Bron: V&VN Magazine 2-2020 | Tekst: Frank van Wijck | Beeld: Vincent Boon