Meer vergiftiging door overdoseringen door jongeren

Het aantal doelbewuste overdoseringen door jongeren van 13 tot en met 17 jaar is de afgelopen twee jaar sterk toegenomen. Dit blijkt uit het jaaroverzicht 2022 van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), onderdeel van het UMC Utrecht. Het vaakst werd paracetamol of ibuprofen ingenomen, wat net als bij alle andere geneesmiddelen in overdosis tot gezondheidsschade kan leiden. 

Andere opvallende toename in 2022: vergiftigingen met designer benzodiazepinen en oogletsel door chemicaliën op de werkplek. Het NVIC start samen met onderzoekers van de Universiteit Utrecht nader onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren. 

In 2022 waren 37 procent meer meldingen dan in 2020, over jongeren die doelbewust een overdosis medicijnen innamen. In totaal ging het om 1439 meldingen. Ook in 2021 was al een grote toename zichtbaar van 45 procent. Professor Dylan de Lange, intensivist-toxicoloog en hoofd van het NVIC noemt de stijging verontrustend. “Dit vraagt om aandacht. We moeten nader onderzoeken wat deze trend betekent.” Het NVIC geeft alleen advies over de behandeling van de overdosering en registreert niet standaard welke gevolgen de overdosering had voor de patiënt. “Maar vergis je niet: paracetamol en ibuprofen zijn geen risicoloze geneesmiddelen, een overdosis kan leiden tot lever- en nierschade en in sommige gevallen zelfs dodelijk zijn.” 

Het NVIC heeft de meldingen over adolescenten nader onderzocht, waarover is gepubliceerd in het Journal of Adolescent Health. De stijging zette in vanaf juli 2020, en is het sterkst onder meisjes van 13 tot en met 15 jaar. “Zo’n doelbewuste overdosering wil niet zeggen dat iemand echt dood wil”, zegt kinder- en jeugdpsychiater van het UMC Utrecht Bas Oude Ophuis. “Maar het geeft wel aan dat het niet goed gaat met het kind.” Oude Ophuis is betrokken bij nader onderzoek samen met de Universiteit Utrecht naar de mentale gezondheid van jongeren. “Het is belangrijk dat we meer duidelijkheid krijgen over wat hier nu precies aan de hand is.” 

Andere trends

Het NVIC ziet nog twee opvallende trends in het jaaroverzicht. Er is een toename in het aantal vergiftigingen met designer- en niet-geregistreerde benzodiazepinen. Ook het aantal arbeidsintoxicaties is in 2022 weer toegenomen. Hierbij kwam vaak een chemische stof in het oog terecht. 

In 2022 ontving het NVIC 195 meldingen over designer- en niet-geregistreerde benzodiazepinen. Daarmee zijn deze benzodiazepinen verantwoordelijk voor een toenemend aandeel van de vergiftigingen met in Nederland verkrijgbare nieuwe psychoactieve stoffen (NPS). Wat opvalt, is dat het aantal telefonisch gemelde blootstellingen per stof fors afneemt, zodra de stof op de Opiumlijst is geplaatst. In 2022 was dit bijvoorbeeld het geval voor clonazolam en etizolam, die eind 2021 werden verboden. Echter, dit wordt vaak gevolgd door introductie van nieuwe, vooralsnog legale varianten; zo nam in 2022 het aantal meldingen over onder andere bromazolam en pyrazolam fors toe. 

Oogblootstellingen op de werkplek

Het aantal arbeidsintoxicaties is na 3 stabiele jaren weer toegenomen; het NVIC ontving 921 meldingen in 2022. Bij arbeidsintoxicaties wordt relatief vaak een blootstelling aan de ogen gemeld. Door snel en grondig te spoelen met water blijft oogschade vaak beperkt; toch ontvangt het NVIC elk jaar enkele meldingen over werknemers die op deze manier een hoornvliesbeschadiging oplopen. Goed gebruik van bijvoorbeeld een spatbril helpt om deze oogletsels te voorkomen. Hier heeft het NVIC over gepubliceerd, in het Journal of Occupational and Environmental Hygiene. 

Over het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

Het NVIC is de nationale vraagbaak voor huisartsen, medisch specialisten en andere hulpverleners bij acute vergiftigingen. Het NVIC geeft 24/7 telefonisch informatie over de effecten en de behandeling van vergiftigingen bij mensen en dieren (088-755 8000). De informatie is grotendeels ook online beschikbaar via de website www.vergiftigingen.info. Door het grote aantal informatieverzoeken per jaar heeft het NVIC inzicht in trends in het aantal vergiftigingen in Nederland. Zo kan het NVIC meldingen over ernstige gezondheidsklachten na gebruik van huishoudproducten, (nieuwe) drugs, voedingssupplementen, etc. snel delen met de verantwoordelijke (overheids-)organisaties. In 2022 ontving het NVIC 45.185 telefonische informatieverzoeken over vergiftigingen bij 32.415 mensen en 9244 dieren. Ook is 166.708 keer gebruikgemaakt van de website www.vergiftigingen.info, waar hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC kunnen raadplegen. Het volledige Jaaroverzicht 2022 is te vinden op de website van het NVIC.